| کد خبر : 3150 | تاریخ ثبت : 1401/5/13 13:41:43 |
چرا نوحه‌های بوشهری تکرار می‌شوند اما تکراری نه؟
به گزارش سپاس؛ یکی از دلایلی که موسیقی پاپ ایران را به آشفته‌بازار تبدیل کرده استفاده از اشعار و متن‌های ضعیف است. ترانه‌هایی که اغلب با اشعاری تولید می‌شود که نمی‌توان عمق و مفهومی برای آن تداعی کرد. در سست‌عنصری خیلی از اشعار موسیقی پاپ ایران همین بس که محمدعلی بهمنی در سال 97 با چنین جمله‌ای: «به این دلیل که دیگر مزاحم ترانه‌های ضعیف نباشم. با شرم خداحافظی می‌کنم...» از ریاست شورای شعر و ترانه دفتر موسیقی وزارت ارشاد استعفا داد.
هرچقدر که در خود موسیقی رشد کرده‌ایم در کلام و شعر آن عقب‌تر رفته‌ایم. اغلب اشعاری که در موسیقی پاپ استفاده می‌شود دیگر خط‌وربطی به فرهنگ ایرانی ندارد. کثرت و تعدد این سبک موسیقی با محتوای کذایی باعث شده گوش مردم نیز به این سطح از ترانه عادت کند، پس چندان نمی‌توان به مردم هم ایراد گرفت. خوانندگانی که شعر را فدای ریتم و آهنگ‌سازی کرده‌اند شاید بیشترین تأثیر را در تغییر ذائقه مخاطب داشته باشند؛ هنرمندانی که مؤلفه‌های اقتصادی، جذب مخاطب به هر قیمتی و پر کردن سالن‌های کنسرت اهمیت بیشتری برایشان پیدا کرده است.
ارتباط بین شعر و موسیقی مقدمه‌ای بود که برسیم به سبک و سیاق عزاداری‌های محرم. آسیب‌ها و ضعف‌هایی که در حوزه متن ترانه‌ها بیان شد به عزاداری‌های رایج کشور هم رسیده پس افت کیفیت ادبی تنها منحصر به موسیقی نیست و در عزا هم مشاهده می‌شود. اما عزاداری سنتی بوشهر از این قاعده مستثنا شده است. درواقع عزاداری سنتی بوشهر یک‌تنه مقابل خیلی از فرضیه‌های آسیب شناسانه قد علم کرده و به‌نوعی می‌توان گفت مرزهای کمال‌گرایی نیز جابجا کرده است.
انتقال سینه‌به‌سینه اشعار
به‌جز قسمت واحد که سینه‌زن به مداح جوابی نمی‌دهد شاهد هستیم که عزادارها غالب نوحه‌هایی را که نیاز به پاسخ دارد، حفظ هستند و این اشعار سینه‌به‌سینه منتقل شده است. پاسخ‌هایی که برخلاف سبک‌های دیگر چند کلمه‌ای نیستند و گاهی به چند خط می‌رسند. این اشعار گرچه در برخی کتب نوشته شده‌اند یا گاهی در فضای اینترنت نیز قابل جستجویند اما چه قدیمی‌ها و چه افراد کم سن و سال امروزی برای حضور در حسینیه خود را موظف به حفظ کلام‌ها می‌دانند و به‌صورت تجربی این مسیر را پیموده‌اند.
اشعار فاخر و عمیق
دیگر ویژگی عزاداری سنتی بوشهر استفاده از اشعار قوی و با عمق معرفتی و تاریخی بالاست. به‌جرئت می‌توان گفت متن نوحه‌ها از هرگونه آسیبی به دور مانده است. چه اشعار جدید و چه اشعار کهنی که ده‌ها سال است هنوز در حسینیه‌های دور و نزدیک زمزمه می‌شوند. البته نباید از سوز درونی این اشعار هم غافل شد که موجب شده رشد معرفتی در کنار انتقال حزن به مستمع حاصل شود.
سخت پسندی مردم بوشهر در متن عزاداری‌ها
شاید یکی از دلایل اینکه آسیب‌های حوزه متن کمتر یا تقریباً در محتوای نوحه‌ها مشاهده نمی‌شود، سخت پسندی و حساسیت مردم روی آن باشد. جامعه بوشهر نشان داده پذیرای هر شعری نیست و به‌طور طبیعی مداح هم حاضر نمی‌شود اجرای هر متنی را به عهده بگیرد. ادامه یافتن این روند و حفظ اصالت و درعین‌حال ایجاد فضای باز برای ورود اشعار جدید می‌تواند به پر شوری و بالا ماندن سطح استاندارد عزاداری سنتی کمک کند.
شگفتی حضور پیر و جوان کنار یکدیگر
امروزه زیاد می‌شنویم که در خیلی از مراسم‌ها کلی برنامه‌ریزی می‌شود که جذب مخاطب به بیشترین حالت برسد و اشعار و سبک‌هایی استفاده شود تا مخاطب ریزش نکند. یکی از شگفتی‌های عزاداری بوشهری هم‌نوایی و حضور پیر و جوان و کودک در یک خط است. باوجوداینکه سطح محتوایی و کلامی اشعار بالاست و به اصلاح «سنگین» است اما می‌بینیم که مخاطب از شنیدن این متن‌ها لذت می‌برد.
همه این عوامل دست به دست هم داده که سبک سنتی عزاداری در بوشهر اصالت خود را حفظ کند و برای خیلی از مردم دیگر نقاط کشور جذاب به نظر برسد. البته که اصالت با پویایی منافاتی ندارد و برای جاودانه ماندن این رسم کهنه بوشهری باید فضا برای نوآوری‌ها و انتقال خلاقیت‌های جوانان بیشتر محیا باشد. ورود اشعار حاوی مسائل روز و دغدغه‌های شیعیان و محبین اهل‌بیت می‌تواند بر ضریب خوردن علاقمندان این عزاداری در سطح کشور تاثیرگذار باشد.
یادداشت: مهرداد رستم‌جبری
انتهای پیام/